Λίγο μετά τις τρεις τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου του 1940 και η τότε Ιταλική Κυβέρνηση του δικτάτορα Μπενίτο Μουσολίνι, απέστειλε στην Ελλάδα τελεσίγραφο, δια του Ιταλού Πρέσβη στην Αθήνα Εμανουέλε Γκράτσι, ο οποίος και το παρέδωσε ιδιόχειρα στον Ιωάννη Μεταξά, απαιτώντας την ελεύθερη διέλευση του Ιταλικού στρατού από την Ελληνοαλβανική μεθόριο. Η απάντηση του Μεταξά, μετά την ανάγνωση του κειμένου, ήταν αρνητική στα ιταμά ιταλικά αιτήματα, λέγοντας την ιστορική φράση «Λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμο».

  Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου γιορτάστηκε επίσημα με παρέλαση πρώτη φορά το 1944 και έκτοτε ίδια μέρα κάθε χρόνο πραγματοποιούνται παρελάσεις με τυμπανοκρουσίες, πανηγυρικούς λόγους και καταθέσεις στεφάνων σε όλη τη χώρα.

  Στις 28 Οκτωβρίου κάθε χρόνο έρχεται, όμως, στην επιφάνεια το θέμα των άταφων ηρώων του 1940 στα βουνά της Βόρειας Ηπείρου, μέσω του πόνου και των εκκλήσεων των απογόνων των πεσόντων. 7.976 ήρωες περιμένουν!

  Ο Σύλλογος Σαρακατσαναίων Φοιτητών Θεσσαλονίκης «Ο Λεπενιώτης», μέσω εκπροσώπησης από μέλη του, βρέθηκε στις εκδηλώσεις για την 28η Οκτωβρίου στα πεδία των μαχών στη Βόρεια Ήπειρο.

Παρουσίαση του βιβλίου «Οι ήρωες του 1940 περιμένουν»

  Την Πέμπτη 27 Οκτωβρίου παρευρεθήκαμε στη παρουσίαση του βιβλίου του κ. Γεώργιου Σούρλα «Το εθνικό χρέος προς τους άταφους ήρωες του 1940», το οποίο αποτελεί συνέχεια του βιβλίου «Οι ήρωες του 1940 περιμένουν» (εκδόθηκε το 2008), στην Ζωσιμαία Παιδαγωγική Ακαδημία στα Ιωάννινα. Κεντρικός ομιλητής ήταν ο Δήμαρχος Κόνιτσας και Αντιστρατηγός ε.α. κ. Ανδρέας Παπασπύρου, ενώ χαιρετισμό απηύθυναν ο Περιεφεριάρχης Ηπείρου κ. Αλέξανδρος Καχριμάνης και ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Γεώργιος Καψάλης. Ο κ. Σούρλας κατά την αρουσίαση του βιβλίου επισήμανε μεταξύ άλλων: «Ακόμα μια επέτειος για το Έπος 1940-41 με πανηγυρισμούς, παρελάσεις και εορταστικές εκδηλώσεις, ενώ 7.976 ήρωες που έπεσαν στα πεδία των μαχών παραμένουν άταφοι ή προσωρινά θαμμένοι στο σύνολό τους».

Η Ερμιόνη Μπρίγκου στο βήμα και στο βάθος η Ομάδα Αναβίωσης ΕΣ 1940

  Κατά την εκδήλωση στη κατάμεστη αίθουσα της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας, συγκίνηση προκάλεσε η παρουσία της Ερμιόνης Μπρίγκου, της «Μάνας των Πεσόντων», η οποία τιμήθηκε για την εν γένει προσφορά της από τον Περιφερειάρχη και τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.   Η Ερμιόνη Μπρίγκου, ήταν μόλις εννιά χρονών, όταν γνώρισε τη φρίκη του πολέμου. Στην αυλή του σπιτιού της στη Χιμάρα, βρίσκονται θαμμένοι –επί 76 χρόνια– έξι μαχητές, που έπεσαν ηρωικά πολεμώντας στη πρώτη γραμμή. Η κα. Ερμιόνη φροντίζει τα μνήματα, όπως έκαναν και οι γονείς της, αποκαλώντας τους «παιδιά» της και έχει την επιθυμία να «παραμείνει» δίπλα τους στην αυλή του σπιτιού της, ακόμα, και μετά τον θάνατό της.

  Η «Μάνα των Πεσόντων» συνοδεύτηκε από την Ομάδα Αναβίωσης ΕΣ 1940, η οποία παρουσίασε όπλα, στολές και εξοπλισμό από την εποχή του Έπους 1940-41. Πρόκειται, για μια ομάδα νέων ανθρώπων, που έχουν ως σκοπό την ιστορική αναβίωση (reenacting) με έναν εναλλακτικό τρόπο διάδοσης της ιστορίας και διάσωσης των υλικών της εποχής, με την εξομοίωση –όσο είναι δυνατόν– των συνθηκών, που βίωναν οι Έλληνες στρατιώτες. Το εγχείρημά τους αυτό ξεκίνησε το 2012.

Αποτελεί ηθική δικαίωση των συγγενών των πεσόντων για την πατρίδα Ηρώων, που όλη τους τη ζωή μάχονται «για ένα όνομα σ’ ένα κομμάτι μάρμαρο»… Οι νεκροί του 1940 περιμένουν ακόμα...

Κλεισούρα Πρεμετής

Στρατιωτικό Κοιμητήριο Κλεισούρας – Νέα Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου

Την Παρασκευή 28 Οκτωβρίου, εγκαταλείψαμε από το πρωί την πόλη των Ιωαννίνων με σκοπό να περάσουμε τα ελληνοαλβανικά σύνορα και να βρεθούμε στα πεδία των μαχών του Ελληνοιταλικού πολέμου. Πρώτος προορισμός τα Στενά της Κλεισούρας. Εκεί, όπου οι νεκροί του Έπους 1940-41 περιμένουν. Είτε σε προσωρινούς ομαδικούς τάφους, είτε στοιβαγμένοι στα λιγοστα οστεοφυλάκια (272) στο εσωτερικό της Νέας Ιεράς Μονής Αγίου Νικολάου, τα οποία μεταφέρθηκαν από την Ιερά Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Κλεισούρας. Αρχικά, πραγματοποιήθηκε επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων στη μνήμη των πεσόντων στο Στρατιωτικό Κοιμητήριο Κλεισούρας, όπου υπάρχουν θαμμένοι περίπου 400 πεσόντες. Σε απόσταση είκοσι χιλιομέτρων από την Νέα Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου, βρίσκεται το ιστορικό Ύψωμα 731.

Βουλιαράτες Αργυροκάστρου

Στρατιωτικό Κοιμητήριο Βουλιαράτων

  Στη συνέχεια, μεταβήκαμε στους Βουλιαράτες, όπου τελέστηκε Θεία Λειτουργία και Δοξολογία στον Ιερό Ναό Αγίου Αθανασίου, Επιμνημόσυνη Δέηση στον Ιερό Ναό Αγίας Σκέπης, καθώς και ενός λεπτού σιγή. Ακολούθησε κατάθεση στεφάνων επισήμων, συγγενών πεσόντων, καθώς και ελληνικών/ομογενειακών φορέων και συλλόγων στο Στρατιωτικό Κοιμητήριο Βουλιαράτων στο μνημείο, που είναι αφιερωμένο στους πεσόντες. Στο Στρατιωτικό Κοιμητήριο Βουλιαράτων φυλλάσονται 172 οστεοφυλάκια και υπάρχουν 59 επώνυμοι τάφοι. Χαιρετισμό απηύθυνε η Πρέσβειρα της Ελλάδας στα Τίρανα, κα Ελένη Σουρανή. Σε αρκετά συγκινησιακό κλίμα έγινε η απονομή πλακέτας από τον κ. Γεώργιο Σούρλα, Επίτιμο Πρόεδρο Ένωσης Τέκνων, Συγγενών και Φίλων Άταφων Νεκρών Ηρώων Έπους 1940, στον κ. Γρηγόριο Γκάζικα για την παραχώρηση της οικείας του ως κέντρο περίθαλψης τραυματιών, και με τους δύο να τονίζουν ότι είναι επιτακτική ανάγκη ο ενταφιασμός και η απόδοση τιμών στους ήρωες. Στο Κοιμητήριο, αλλά και γενικότερα στο χωριό επικρατούσε πανηγυρικό κλίμα, με δεκάδες ελληνικές σημαίες να κυματίζουν ψηλά. Ακολούθησε μαθητική γιορτή από μαθητές και μαθήτριες του χωριού με ποιήματα και τραγούδια για την εθνική επέτειο και, στο τέλος, σύσσωμο το πλήθος τραγούδησε τον ελληνικό εθνικό ύμνο.

Επίσκεψη στο Οικοτροφείο Βουλιαράτων

  Την ίδια μέρα, η αντιπροσωπεία του συλλόγου μας επισκέφθηκε το Εκκλησιαστικό Οικοτροφείο Θηλέων \στους Βουλιαράτες. Πρόκειται για ένα συγκρότημα, που ανακαινίστηκε το 2000 με τη μέριμνα του Μακαριωτάτου Αναστασίου και της Ορθόδοξης Εκκλησίας για να συγκεντρώσει τα κορίτσια από διάφορα απόμερα χωριά και δεσπόζει στη κορυφή του χωριού των Βουλιαράτων. Η ψυχή του οικοτροφείου είναι η Αδελφή Μαρία, που έχει αφιερώσει τη ζωή της σ’ αυτό τα τελευταία, σχεδόν, δεκαφτά χρόνια. Γνωρίσαμε την Αδελφή Μαρία και τις τριάντα τρεις μαθήτριες και συνομιλήσαμε μαζί τους και στο τέλος της επίσκεψής μας τους μοιράσαμε συμβολικά δώρα.

Στις 7 Αυγούστου 2009 κυρώθηκε από την Ελληνική Βουλή «Συμφωνία Συνεργασίας μεταξύ της Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και του Υπουργικού Συμβουλίου της Δημοκρατίας της Αλβανίας σχετικά με την αναζήτηση, την εκταφή, τον προσδιορισμό της ταυτότητας και τον ενταφιασμό των Ελλήνων πεσόντων Στρατιωτικών σε πολεμικές επιχειρήσεις στην Αλβανία κατά τη διάρκεια του Ελληνο-Ιταλικού πολέμου του 1940-41 και την κατασκευή κοιμητηρίων στο έδαφος της Δημοκρατίας της Αλβανίας για τον ενταφιασμό τους.» (Συμφωνία που υπεγράφη από τους υφυπουργούς Εθνικής Άμυνας των δύο χωρών στα Τίρανα στις 9 Φεβρουαρίου 2009.) Η Συμφωνία κυρώθηκε από την Αλβανική Βουλή στις 26 Μαρτίου του 2010. Η Μικτή Επιτροπή συνήλθε μόνο μια φορά στις 23 Απριλίου του 2010 και έκτοτε μέχρι σήμερα δεν υλοποιήθηκε καμία από τις αποφάσεις που ελήφθησαν.

Οι ήρωες περιμένουν…

 Στο διήμερο, αυτό, «οδοιπορικό» μας, βρεθήκαμε εκεί, όπου ξεκίνησαν όλα, συναντήσαμε συγγενείς πεσόντων και ανθρώπους που βοήθησαν τα μέγιστα τους Έλληνες μαχητές, συνειδητοποιώντας το μέγεθος του Έπους του 1940-41. Είναι, λοιπόν, χρέος μας προς τουςΉρωες αυτούς η τήρηση της Συμφωνίας για ενταφιασμό και απόδοση τιμών, σύμφωνα με τα ελληνικά ήθη και έθιμα των τελευταίων 3.000 χρόνων. Αποτελεί ηθική δικαίωση των συγγενών των πεσόντων για την πατρίδα Ηρώων, που όλη τους τη ζωή μάχονται «για ένα όνομα σ’ ένα κομμάτι μάρμαρο».Η ταφή των νεκρών, και μάλιστα, των πολεμιστών δεν αποτελεί για εμάς τους Έλληνες μια απλή διαδικασία τακτοποίησης των σορών τους. Αποτελεί εσωτερική ανάγκη, θρησκευτική υποχρέωση, εθνική επιταγή και ιερό καθήκον. Η προσπάθεια για την ανεύρεση, τη περισυλλογή και την ταφή των λειψάνων των Ελλήνων μαχητών του 1940, αποτελεί κανόνα προερχόμενο από τα βάθη της ελληνικής ιστορικής διαδρομής. Η Αντιγόνη αψηφώντας τις εντολές του Κρέοντα, ατρόμητη στην ιδέα του θανάτου, απέδωσε στο νεκρό αδερφό της, τιμές, επικαλούμενη τις ανώτερες αξίες και τα
ταφικά έθιμα. Οι νεκροί του 1940 περιμένουν ακόμα...

Η ταφή των πολεμιστών αποτελεί εσωτερική ανάγκη, θρησκευτική υποχρέωση, εθνική επιταγή και ιερό καθήκον

Στρατιωτικό Κοιμητήριο Κλεισούρας – Νέα Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου

Βιβλιογραφία
1. Σούρλας Ι.Γ., Οι ήρωες του 1940 περιμένουν, Αθήνα 2008.
2. Σούρλας Ι.Γ., Το εθνικό χρέος προς τους άταφους ήρωες του 1940, εκδ. Λιβάνη, Αθήνα 2015.